ေလာင္ဂ်ွီက်ဳဒ္မ်ဥ္းကို ရွာေဖြျခင္း

ေလာင္ဂ်ွီက်ဳဒ္မ်ဥ္းကို ရွာေဖြျခင္း
By Khin Myo Thet စေန, 31 ဇူလိုင္ 2010


ပင္လယ္သမုဒၵရာထဲမွာ သေဘၤာသားေတြ ေဘးရန္ကင္းေ၀းေစဖို႔ လုိအပ္ခ်က္တခုျဖစ္တဲ့ ကိုယ္ဘယ္ေနရာကိုေရာက္ေနတယ္ ဆိုတာကို သိႏိုင္ေအာင္ျပတဲ့ ေလာင္ဂ်ီက်ဳဒ္ (Longitude) လို႔ေခၚတဲ့ သတ္မွတ္မ်ဥ္းကို ရွာေဖြဖို႔ရာစုႏွစ္နဲ႔ခ်ီၿပီး က်ိဳးစားခဲ့ၾကရတာပါ။
ေလာင္ဂ်ီက်ဳဒ္ ကိုသိႏို္င္ဖို႔ ညအခါမွာ ၾကယ္ေတြကိုေလ့လာၿပီး ေန႔အခါမွာ ေနရဲ့ အေနထားနဲ႔ ရာစုႏွစ္ေပါင္းမ်ားစြာတြက္ခ်က္ခဲ့ပါတယ္။ ၁၆ရာစုႏွစ္မွာ ေတာ့ လရဲ့အေနထားကိုၾကည့္ၿပီးတြက္ခ်က္ဖို႔ နကၡတၱေဗဒ ပညာရွင္တဦးက အႀကံေပးပါတယ္။ ေကာင္းကင္ျပင္က လနဲ႔ ၾကယ္ေတြဆက္သြယ္ေနတဲ့ေျမပံုကို ထုတ္ဖို႔ ၿဗိတိသွ်ေတာ္၀င္ နကၡတၱေဗဒပညာရွင္ John Flamsteed ကပထမဆံုးက်ိဳးစားခဲ့ၿပီး ၁၇၆၆ ခုႏွစ္မွာေတာ့ Nevil Maskelyne က ေရေၾကာင္းနဲ႔ နကၡတၱလမ္းညႊန္ Nautical Almanac and Astronomical Ephemeris ကိုထုတ္ျပန္ႏိုင္ခဲ့ပါတယ္။ ဒီအထဲမွာ ကိုယ္ဘယ္ေနရာကို ေရာက္ေနတယ္ဆိုတာကို ၾကယ္၊ လ အကူအညီေတြနဲ႔ တြက္ခ်က္ႏို္င္တဲ့ အခ်က္အလက္ေတြပါပါတယ္။ ဒါေပမဲ့ တခါတြက္ရင္ သံုးေလးနာရီ အခ်ိန္ယူရပါတယ္။
၁၇၃၀မွာ John Harrison က ေလာင္ဂ်ီက်ဳဒ္ကိုျပႏို္င္တဲ့ နာရီကိုထြင္ႏို္င္ဖို႔ စက်ိဳးစားခဲ့ပါတယ္။ ေနာက္ငါးႏွစ္အၾကာမွာ အလြန္ရႈပ္ေထြးၿပီး အေလးခ်ိန္ ၃၄ကီလိုရွိတဲ့ ကရိယာကိုရခဲ့ပါတယ္။ ေနာက္ခုႏွစ္ႏွစ္အၾကာမွာ ပထမနာရီထက္ပိုေသးေပမဲ့ ပိုၿပီးေလးတဲ့ နာရီကိုရခဲ့ၿပီး ေနာက္အႏွစ္ ၂၂ အၾကာ ၁၇၅၇ ခုႏွစ္မွာေတာ့ လက္ထဲမွာ ဆုပ္ကိုင္ႏိုင္တဲ့အရြယ္ ပင္လယ္ျပင္ထဲမွာ ဘယ္ေလာင္ဂ်ီက်ဳဒ္ကို ေရာက္ေနတယ္ ဆိုတာကို ေျပာႏိုင္တဲ့ ကရိယာ Chronometer ခရိုႏို္မီတာကိုထြင္ႏို္င္ခဲ့ပါတယ္။
ခုေခတ္မွာ Global Positioning System - GPS လို႔ေခၚတဲ့ ကိုယ္ေရာက္ေနတဲ့ ေနရာကို ၿဂိဳဟ္တုကတဆင့္ တြက္ခ်က္ေပးတဲ့ စံနစ္ကို တြင္တြင္က်ယ္က်ယ္ သံုးေနၾကေပမယ့္ ၁၈၁၅ ခုႏွစ္ေလာက္မွာေတာ့ ကမာၻတ၀ွမ္း သမုဒၵရာျပင္ေတြထဲမွာ ဒီခရိုႏိုမီတာေပါင္း ငါးေထာင္ေလာက္သံုးၿပီး သြားလာေနခဲ့ရတာပါ။
John Harrison ရဲ့ နာရီေတြထဲက ပထမဆံုးနာရီ သံုးလံုးကို အဂၤလန္ Greenwich က Old Royal Observatory လက္ေဟာင္း ေတာ္၀င္စူူးစမ္းေလ့လာေရးဌာန မွာ ျပသထားၿပီး ဒီနာရီေတြဟာ ကေန႔ထိ အခ်ိန္မွန္ကိုျပသေနဆဲျဖစ္ပါတယ္။

VOA အသံလြင့္ဌာနမွထုတ္လြင့္ခဲ့တဲ့အစီအစဥ္ကေလးကို ေဖၚျပေပးလုိက္တာျဖစ္ပါတယ္ ၊
ေလာင္တီက်ဳနဲ႔လတၱီတတ္မ်ဥ္းေတြဟာ လူတို႔အတြက္ဘယ္ေလာက္အေရးႀကီးျပီး အသုံးက်သလဲဆိုတာ
သိနို္င္ေအာင္လုိ႔ပါ ၊

ထုတ္လြင့္ခဲ့တဲ့အသံကိုပါနားဆင္နို္င္ပါတယ္





ေမာင္သုည